সাজু ৰণাংগন ! কাটাৰত লিপিবদ্ধ ন ইতিহাস...

তুষাৰ প্ৰতিম

দুই ৰাষ্ট্ৰৰ যুঁদ্ধবাজ নেতাৰ দাম্ভিকতাৰ বাবেই দীৰ্ঘদিন ধৰি চলি আছে এখন যুদ্ধ। বিশ্বৰ সমাজ, সংস্কৃতি, শিক্ষা ৰাজনীতি, অৰ্থনীতি সৰ্বদিশত বিৰূপ প্ৰভাৱ পেলোৱা এই যুদ্ধৰ মাজতেই আন এখন যুদ্ধৰ বাবে সাজু হৈছে সমগ্ৰ বিশ্ব ! মৰুৰ দেশত হ’বলগীয়া এই যুদ্ধৰ বাবে সাজু সকলো।

 ''The winner to organize the 2022 FIFA World Cup is Qatar''- এইদৰেই ২০১০ ত তৈল সম্পদত চহকী কাটাৰে লাভ কৰিছিল ফিফা বিশ্বকাপ ২০২২ অনুষ্ঠিত কৰাৰ স্বত্ব। ২০ নৱেম্বৰৰ পৰা ১৮ ডিচেম্বৰলৈ অনুষ্ঠিত হ'ব বিশ্ব ক্ৰীড়াৰ মেগা ইভেণ্টখন।

ইতিমধ্যে এই মেগা ইভেণ্টখনত অংশ লবলৈ কাটাৰত উপস্থিত হৈছেগৈ ফুটবলৰ মহাতাৰকাসকল। একেদৰে কাটাৰত ভিৰ কৰিছেগৈ ফুটবল বলিয়া হাজাৰ হাজাৰ অনুৰাগী। এতিয়া সকলোৰে দৃষ্টি কাটাৰত।

২০ নৱেম্বৰৰ পৰা আৰম্ভ হ'বলগীয়া বিশ্বকাপ প্ৰতিযোগিতাখনত ২৮ দিনৰ ভিতৰত মুঠ ৬৪ খন খেল খেলা হ'ব। প্ৰতিযোগিতাৰ চূড়ান্তখেলখন ১৮ ডিচেম্বৰত অনুষ্ঠিত হ'ব।এইবাৰ প্ৰতিযোগিতাখনত আয়োজক কাটাৰকে ধৰি মুঠ ৩২ খন দেশে অংশগ্ৰহণ কৰিব।

বিশ্বৰ ২১০ খন দেশে এই প্ৰতিযোগিতাত অংশ লবলৈ বিগত ৪ বছৰে যুঁজ দিয়াৰ অন্তত এই পৰ্যন্ত ২৯ টা দলে বিশ্বকাপখনত অংশ লোৱাৰ সুযোগ লাভ কৰিছে। এই দলসমূহক ৮ টা গ্ৰুপত ভাগ কৰা হৈছে।

সেই অনুসৰি গ্ৰুপ 'এ'ত আছে- কাটাৰ, ইকুৱেডৰ, ছেনেগাল, নেডাৰলেণ্ড। গ্ৰুপ 'বি'ত আছে- গ্ৰুপ বি: ইংলেণ্ড, ইৰাণ, আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ, ৱেলচ। একেদৰে গ্ৰুপ 'চি'ত আছে- আৰ্জেণ্টিনা, চৌদি আৰৱ, মেক্সিকো, পোলেণ্ড।

গ্ৰুপ 'ডি'ত- ফ্ৰান্স, অষ্ট্ৰেলিয়া, ডেনমাৰ্ক, টিউনিচিয়া। গ্ৰুপ 'ই'ত- স্পেইন, কোষ্টা ৰিকা, জাৰ্মানী, জাপান। গ্ৰুপ 'এফ'- বেলজিয়াম, কানাডা, মৰক্কো, ক্ৰোৱেছিয়া। গ্ৰুপ 'জি'ত- ব্ৰাজিল, ছাৰ্বিয়া, চুইজাৰলেণ্ড, কেমেৰুন আৰু গ্ৰুপ 'এইচ'ত আছে পৰ্তুগাল, ঘানা, উৰুগুৱে, কোৰিয়া।

কাটাৰে বিশ্বকাপ আয়োজনৰ সুযোগ লাভ কৰাৰ লগে লগেই সমগ্ৰ বিশ্বৰ সন্মুখত চমক সৃষ্টি কৰাৰ অংগীকাৰেৰে আৰম্ভ কৰিছিল আন্তঃগাঁথনি নিৰ্মাণৰ কাম। এই বিশ্বমানৰ আন্তঃগাঁথনি নিৰ্মাণৰ বাবে স্বাভাৱিকতেই ১১ বছৰ বৰ বেছি সময় নহয়।

তথাপিও কাটাৰে ধনবলৰ জৰিয়তে এই ১১ বছৰতে ৮ খনকৈ সুবিশাল ষ্টেডিয়াম নিৰ্মাণ কৰি উলিয়ালে। য’ত পদ শিল্পৰ ছন্দত নাচি উঠিব অগণন ফুটবল বলিয়া।

কাটাৰে নিৰ্মাণ কৰি উলিওৱা এই ষ্টেডিয়াম কেইখন হৈছে ৮০ হাজাৰ আসনৰ চেইল ষ্টেডিয়াম, ৬০ হাজাৰ আসনৰ আল বেইট ষ্টেডিয়াম, ৪০ হাজাৰ আসনৰ ষ্টেডিয়াম ৯৭৪, ৪৫ হাজাৰ ৪১৬ খন আসনৰ খলিফা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ষ্টেডিয়াম আৰু ৪০ হাজাৰ আসনৰ আন ৪ খন ষ্টেডিয়াম ক্ৰমে শিক্ষা চিটি ষ্টেডিয়াম, আল থুমামা ষ্টেডিয়াম, আল জানুব ষ্টেডিয়াম, আহমেদ বিন আলী ষ্টেডিয়াম।

 অতি কম সময়ৰ ভিতৰত অত্যাধুনিক প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি কাটাৰে যি চমক দিলে ঠিক সেইদৰেই এই ষ্টেডিয়াম নিৰ্মাণৰ নামত কাটাৰে কিদৰে পদে পদে মানৱ অধিকাৰ উলংঘন কৰিলে, শ্ৰমিকৰ জীৱনক লৈ হেতালি খেলিলে সেই বিষয়ে জানিলে আপুনিও কাটাৰক মানৱতাৰ বধ্যভূমি বুলি ক'বলৈ বাধ্য হৈ পৰিব।

আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংবাদ প্ৰতিষ্ঠানৰ খবৰ অনুসৰি কাটাৰে ৬,৫০০ শ্ৰমিকৰ প্ৰাণৰ বিনিময়ত নিৰ্মাণ কৰি উলিয়াইছে ফিফা বিশ্বকাপ অনুষ্ঠিত কৰিবৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় ষ্টেডিয়াম। প্ৰাণ ত্যাগ কৰা এই শ্ৰমিকসকলৰ গৰিষ্ঠসংখ্যকেই দক্ষিণ পূব এছিয়াৰ।

বাংলাদেশ, নেপাল, পাকিস্তান, শ্ৰীলংকা আৰু ভাৰতৰ শ্ৰমিকৰ প্ৰাণৰ বিনিময়ত কাটাৰে নিৰ্মাণ কৰা ষ্টেডিয়ামত পদশিল্পৰ ছন্দত নাচি উঠিব বিশ্ব। চলিব ফুটবলৰ মহাৰণ। বিশ্বৰ লাখ লাখ ফুটবল জ্বৰত আক্ৰান্তই এই ষ্টেডিয়ামৰ গেলাৰীত বহি উপভোগ কৰিব পদ শিল্পৰ যাদু।

আনহাতে এই ষ্টেডিয়াম কম সময়ৰ ভিতৰতে সাজু কৰিবলৈ ফিলিপাইনছ, কেনিয়াকে ধৰি বিশ্বৰ আন আন দৰিদ্ৰ দেশৰ শ্ৰমিকেও প্ৰাণ ত্যাগ কৰিছে। সেইসকল দুৰ্ভগীয়া শ্ৰমিকৰ হিচাপ আজিও পোহৰলৈ অহা নাই। ষ্টেডিয়াম নিৰ্মাণৰ নামত প্ৰকৃততে মৃত্যু হোৱা শ্ৰমিকৰ সংখ্যা যে ১০ হাজাৰৰ ঘৰ স্পৰ্শ কৰিছে সেই কথা বহুতেই অনুমান কৰিছে।

কাটাৰে বিশ্বকাপ প্ৰতিযোগিতাখনৰ বাবে হাতত সময় পাইছিল ১১ বছৰ। এই ১১ বছৰ সময়ৰ ভিতৰতে নিৰ্মাণ কৰিবলগীয়া হৈছে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ৰ সুবিশাল ষ্টেডিয়াম। ইয়াৰ উপৰিও প্ৰতিযোগিতা সুচাৰুৰূপে অনুষ্ঠিত কৰিবলৈ বিমান বন্দৰ, পথ, ৰাজহুৱা পৰিবহণ ব্যৱস্থা উন্নিতকৰণকে ধৰি সকলো কাম কৰিবলগীয়া হৈছে।

কেৱল সেয়াই নহয় এই সময়ছোৱাত কাটাৰে নিৰ্মাণ কৰি উলিয়াইছে এখন চহৰ। এই সকলো নিৰ্মাণৰ বাবে কাটাৰে দক্ষিণ পূৱ এছিয়াৰ দেশসমূহৰ লগতে আফ্ৰিকান দেশৰ পৰাও শ্ৰমিক আমদানি কৰিছে।তৈল সম্পদতত চহকী কাটাৰত এই দেশসমূহৰ পৰা পূৰ্বৰে পৰা শ্ৰমিকৰ আগমন ঘটি আহিছে।

মানৱ অধিকাৰ আয়োগৰ মতে কাটাৰত ২০১৩ চনত ১.২ নিযুততকৈ অধিক প্ৰবজনকাৰী শ্ৰমিক আছিল। ইয়াৰে অধিকাংশ ভাৰত, পাকিস্তা, বাংলাদেশ, নেপাল, ফিলিপাইনছ আদিৰ পৰা প্ৰবজন কৰা।

বিশ্বকাপৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় আন্তঃগাঁথনি নিৰ্মাণৰ বাবে অধিক শ্ৰমিকৰ প্ৰয়োজন হোৱাট এই দেশবোৰৰ পৰা আৰু অধিক পৰিমাণে শ্ৰমিক কাটাৰলৈ প্ৰবজন ঘটে।

অতি কম সময়ৰ ভিতৰত বিশ্বত চমক সৃষ্টি কৰি আন্তঃগাঁথনি নিৰ্মাণৰ শপত লোৱা কাটাৰে ২০১১ ৰ পৰা বৰ্তমানলৈকে প্ৰবজিত শ্ৰমিকৰ মানৱ অধিকাৰ উলংঘন কৰাৰ ৰেকৰ্ড গঢ়িবলৈ সক্ষম হৈছে। আন্তঃগাঁথনি নিৰ্মাণৰ স্বাৰ্থত এফালৰ পৰা কাটাৰে প্ৰবজিত শ্ৰমিকৰ প্ৰাণ কাঢ়িবলৈও কুণ্ঠাবোধ কৰা নাই।

অতি কম মজুৰীৰ বিনিময়ত কামত নিয়োগ কৰা এই শ্ৰমিকসকলৰ অৱস্থা জীৱ-জন্তুতকৈও সূচনীয়। প্ৰবজিত শ্ৰমিকে আনকি বহুদিন ধৰি বিনা বেতনেৰে শ্ৰম কৰিবলৈও বাধ্য হৈছে। তেওঁলোকক নিয়োগ কৰা নিয়োগ কৰ্তাই বিভিন্ন প্ৰকাৰে ভাবুকি প্ৰদান কৰি বিনা বেতনে কৰ্মত নিয়োগ কৰাৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰিছে তাত কৰ্মৰত বহু শ্ৰমিকেই।

শোষন আৰু দমনেৰে কাটাৰত নিয়োগ কৰা দক্ষিণ পূৱ এছিয়াৰ এই শ্ৰমিকসকলৰ প্ৰয়োজনীয়তা সমাপ্ত হোৱাৰ লগে লগে তেওঁলোকৰ যে অৱস্থা আৰু অধিক দুৰ্বিসহ হৈ পৰিব সেই কথা নিশ্চিত। ৫০ ডিগ্ৰী চেলছিয়াচতকৈ অধিক উষ্ণতাত দৈনিক কাম কৰা এই শ্ৰমিকসকলে শ্ৰম কৰি থকাৰ সময়তে পোৱা নাই পৰ্যাপ্ত সুবিধা। থাকিবলৈ নাই ঘৰৰ সুব্যৱস্থা। এটা কোঠালিতে কেইবাজনো শ্ৰমিকে গাত গা লগাই পাৰ কৰিছে নিশা।

কাটাৰত নাই কঠোৰ শ্ৰমিক আইন। যাৰ বাবে এই শ্ৰমিকসকলে দেশখনত আইনৰ কাষ চাপিবলৈও সাহস কৰিব নোৱাৰে। এমনেষ্টি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে কাটাৰক শ্ৰমিকৰ ওপৰত চলা এনে শোষন আৰু দমন নীতিৰ বিৰুদ্ধে সকিয়নি প্ৰদান কৰি আহিছে যদিও কাটাৰে এই বিষয়ত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা নাই।

কাটাৰক ধুনীয়া কৰিবলৈ, সজাবলৈ, চমক সৃষ্টি কৰিবলৈ প্ৰকৃততে কিমান শ্ৰমিকে প্ৰাণ ত্যাগ কৰিছে সেই বিষয়ে সঠিক তথ্য এই সময়লৈকে প্ৰকাশ নাপালেও দক্ষিণ পূৱ এছিয়াৰে যে ৬৫০০ শ্ৰমিকে প্ৰাণ ত্যাগ কৰিছে সেই কথা নিশ্চিত হৈছে।

কাটাৰৰ সজাবলৈ গৈ প্ৰাণ ত্যাগ কৰা শ্ৰমিকৰ এই সংখ্যা প্ৰকাশ পোৱাৰ পিছতে আন এক তথ্যও সমান্তৰালকৈ চৰ্চালৈ আহিছে। বিশ্বৰ অন্যতম এক আশ্চৰ্যকৰ বুৰ্জ খালিফা আৰু লোটে ৱৰ্ল্ড টাৱাৰ নিৰ্মাণত শ্ৰমিকৰ মৃত্যুৰ সংখ্যা আছিল মাত্ৰ তিনিজন।

গ'ল্ডেন গেট ব্ৰীজ নিৰ্মাণৰ সময়ত মৃত্যু হৈছিল ১১ জন শ্ৰমিকৰ। একেদৰে ব্ৰুকলিন ব্ৰীজ নিৰ্মাণৰ সময়ত মৃত্যু হৈছিল প্ৰায় ২৭ জন শ্ৰমিকৰ। পেৰিছৰ বিখ্যাত আইফেল টাৱাৰ নিৰ্মাণৰ সময়ত মৃত্যু হোৱা নাছিল এজনো শ্ৰমিকৰ।

২০১৮ৰ বিশ্বকাপৰ আয়োজক ৰাছিয়াত ফুটবলৰ আন্তঃগাঁথনি নিৰ্মাণৰ বাবে ২১ জন শ্ৰমিকে প্ৰাণ ত্যাগ কৰিছিল। ২০১৪ ৰ ব্ৰাজিল বিশ্বকাপৰ আন্তঃগাঁথনি নিৰ্মাণৰ বাবে ৮ জন শ্ৰমিকে প্ৰাণ ত্যাগ কৰিছিল। ইয়াৰ পূৰ্বৰ দুখন বিশ্বকাপৰ আন্তঃগাঁথনি নিৰ্মাণৰ বাবে মৃত্যু হৈছিল ৩৩ জন শ্ৰমিকৰ।

তৈল সম্পদেৰে চহকী কাটাৰে সময়মতেই সুচাৰুৰূপে বিশ্বকাপ অনুষ্ঠিত কৰিব। বিশ্ববাসীক কাটাৰে দেখুৱাব তেওঁলোকৰ সক্ষমতা। জাকজমকিয়া আয়োজনৰ মাজত হেৰাই যাব এই শ্ৰমিকসকলৰ ত্যাগ।

বিশ্ব ফুটবলৰ মহাৰথৰীৰ পদ ছন্দত যিসময়ত বিশ্ববাসী বলিয়া হৈ পৰিব সেই সময়ত ষ্টেডিয়াম নিৰ্মাণৰ নামত প্ৰাণ ত্যাগ কৰা শ্ৰমিকসকলক হয়তো কোনেও মনত নেপেলাব। এক কথাত তেওঁলোকৰ সমাধিৰ ওপৰতেই গঢ়লোৱা সুবিশাল ষ্টেডিয়ামত বাজি উঠিব বিশ্ব ফুটবলৰ জয়গান। যি ক্ৰীড়াই একতাৰ বাণী বিলাই সেই ক্ৰীড়া প্ৰতিযোগিতাৰ মহা আয়োজনৰ বাবেই হাজাৰ হাজাৰ শ্ৰমিকে ত্যাগ কৰিছে প্ৰাণ। এয়াই নিৰ্ঘাত সত্য।

ক্লিক কৰি পঢ়কঃ ইউক্ৰেইন নহয়, ৰাছিয়াই আক্ৰমণ কৰিলে পোলেণ্ড...