মণিপুৰঃ ভাৰতীয় জাতীয়তাবাদৰ ওপৰত প্ৰতিফলন

যোৱা ৩ মাহৰ পৰা অব্যাহত থকা জাতিগত হিংসাৰ ফলস্বৰূপে মণিপুৰৰ মহিলাসকলৰ ওপৰত সংঘটিত জঘন্য হিংসাৰ ভাইৰেল ভিডিঅ'টোৱে সমগ্ৰ দেশবাসীক স্তম্ভিত কৰি তুলিছে। উলংগ কৰি পেৰেড কৰা মহিলাসকলৰ ভিতৰত কাৰ্গিলত যুঁজ দিয়া এগৰাকী সেনা জোৱানৰ পত্নী আছিল। মণিপুৰৰ মুখ্যমন্ত্ৰীয়ে কয়, "এনে ধৰণৰ কেইবাটাও ঘটনা সংঘটিত হৈছে।"

মণিপুৰত চলি থকা হিংসাত্মক ঘটনাত ১৫৫ জন লোকে প্ৰাণ হেৰুৱাইছে আৰু প্ৰায় ৬০,০০০ লোকক গৃহহীন কৰি তুলিছে। ৫০০০ তকৈও অধিক অগ্নিসংযোগৰ ঘটনা সংঘটিত হৈছে। ৰাজ্যজুৰি আৰক্ষী থানাসমূহ লুণ্ঠন কৰা হৈছে। বিদ্ৰোহী দলবোৰৰ হাতত হাজাৰ হাজাৰ অস্ত্ৰ আৰু লাখ লাখ কাৰ্টিজ পৰিছে। এতিয়া এই হিংসাৰ জুইৰ প্ৰতিফলন মিজোৰামতো দেখা গৈছে।

অতি সংবেদনশীল পৰিস্থিতিৰ সত্বেও, কেন্দ্ৰ আৰু ৰাজ্য চৰকাৰৰ আচৰণ অত্যন্ত হতাশাজনক। যেতিয়া বৰ্বৰ ভিডিঅ'টো ভাইৰেল হৈছিল তেতিয়াহে প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে তেওঁৰ নীৰৱতা ভংগ কৰিছিল। অৱশ্যে, বিজেপিয়ে এতিয়া মণিপুৰত চলি থকা হিংসাক সমগ্ৰ ভাৰতৰ মহিলাৰ বিৰুদ্ধে অপৰাধৰ অৱস্থাৰ সৈতে একত্ৰিত কৰি খাৰিজ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছে ৷ জাতিগত আৰু স্থানীয় নাগৰিকৰ নিৰাপত্তা আৰু সম্পৰ্কৰ অনুভূতি প্ৰদান কৰিবলৈ বিজেপি শাসনৰ অক্ষমতাই উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ অখণ্ডতা আৰু স্থিৰতাৰ প্ৰতি ভাবুকি সৃষ্টি কৰিছে ৷ আটাইতকৈ বেছি সমস্যাজনক কথাটো হ'ল যে যদিও কুকি আৰু মেইটেই সম্প্ৰদায় দুয়োটাই তেওঁলোকৰ নিজা সৈন্য বাহিনী আৰু বাংকাৰ নিৰ্মাণ কৰিছে; বিষয়টো ইয়াতেই সীমাবদ্ধ নহয়।

দুখৰ বিষয় যে মণিপুৰত এতিয়া কোনো "মিডল গ্ৰাউণ্ড" (middle ground) বাকী নাই কাৰণ বিভাজনৰসকলো ফালে কঠোৰ মনোভাৱ আহি পৰিছে। পৰিস্থিতি ইমানেই বেয়া যে ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু গৃহমন্ত্ৰীয়ে বিষয়টোৰ সন্দৰ্ভত কথা পাতিবলৈও এৰাই চলিছে। নাগৰিক সমাজ কোনোমতেই বিদ্যমান আৰু ৰাজনৈতিক দলবোৰৰ বিভিন্ন গোটৰ মাজত মীমাংসা কৰাৰ বিশ্বাসযোগ্যতা নাই। এই সন্দৰ্ভত, ৰাহুল গান্ধীৰ মণিপুৰ ভ্ৰমণ হৈছে একমাত্ৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু আন্তৰিক প্ৰয়াস যিয়ে পক্ষপাতিত্বমূলক দৃষ্টিভংগী অবিহনে সকলো গোটৰ ক্ষত নিৰাময়ৰ এক নতুন প্ৰক্ৰিয়া আৰম্ভ কৰে।

জাতীয়তাবাদ হৈছে এক দুধাৰী তৰোৱাল। ই মানুহক একত্ৰিত কৰিব পাৰে কিন্তু একে সময়তে ই তেওঁলোকৰ মাজত এক বিভাজন আৰু বিভেদ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। ইয়াৰ স্বাস্থ্যকৰ ৰূপত, ই অপৰিসীম সুখ, সৃজনশীলতা, বিকাশ, যথেষ্ট স্বাধীনতা প্ৰদান কৰে আৰু ইয়াৰ জনসাধাৰণত নতুন জীৱন গঢ়ি তোলে। অৱশ্যে, ইয়াৰ অস্বাস্থ্যকৰ ৰূপত ই বাধা, বিভাজন, হিংসা আনিব পাৰে আৰু একনায়কত্বত সমাপ্ত হ'ব পাৰে। সংকীৰ্ণ জাতীয়তাবাদৰ বাবে সদায়েই শত্ৰুৰ প্ৰয়োজন হয় যাক ঘৃণা কৰিব পাৰি- সেয়া দেশ হওঁক, ধৰ্ম হওঁক বা আন কিবা হওঁক।

ইয়াৰ ১৫০ বছৰৰ যাত্ৰাত, জাতীয়তাবাদ এক শক্তিশালী ৰাজনৈতিক অনুভূতি হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰিছে। যিহেতু ই অতি সূক্ষ্ম, ইয়াক ভাষিক, সাংস্কৃতিক আৰু ধৰ্মীয় পৰিচয়ৰ দ্বাৰা সহজে গ্ৰহণ কৰা হয়। বিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে বাল গংগাধৰ তিলকে লিখিছিল, "ভাৰতীয় জাতীয়তাবাদ হৈছে শেহতীয়া উৎপত্তিৰ এক শক্তি আৰু আমাৰ আগত তেওঁ নিজকে এক সাৰ্বজনীন অভিযানলৈ বিকশিত কৰিছে যেন তেওঁ ভাগ্য জয় কৰিবলৈ গৈ আছে।"

ভাৰত হৈছে এক গলিত পাত্ৰ। ইয়াৰ উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ পৰা গভীৰ দক্ষিণলৈ বিভিন্ন ৰাজনৈতিক, ভাষিক, সাংস্কৃতিক আৰু ধৰ্মীয় পৰিচয় আছে। এই আৱেগবোৰ এক সম্প্ৰদায়ৰ পৰিচয়, ভাষা, ধৰ্মীয়তা বা সংস্কৃতিৰ সৈতে সম্পৰ্কিত হ'ব পাৰে। তেওঁলোকৰ অভিব্যক্তি বেলেগ বেলেগ হয়। কেতিয়াবা সংগঠন এটা গঢ়ি তোলাৰ ৰূপত, কেতিয়াবা বিভিন্ন পতাকাৰ জৰিয়তে আৰু কেতিয়াবা সম্পদ আৰু ক্ষমতাত উচিত অংশগ্ৰহণ কৰি। এই পৰিচয়বোৰে একেলগে ভাৰতৰ পৰিচয়ত যোগদান কৰে। এই পৰিচয়, অভিব্যক্তি বা এজনে এই সকলো বোৰ আঞ্চলিক পৰিচয়ৰ জৰিয়তে, উপ-ৰাষ্ট্ৰীয়তাএকত্ৰিত হৈ এক সৰ্বভাৰতীয় জাতীয়তা গঠন কৰে। ভাৰতীয় ৰাষ্ট্ৰৰ কৰ্তব্য হ'ল এই সকলোবোৰ আঞ্চলিক জাতীয়তাক এক সমগ্ৰ ভাৰতীয় জাতীয়তাৰ ছত্ৰছায়াত অনা আৰু তেওঁলোকক আশ্বাস দিয়া যে আমি সকলো একেলগে আছো।

এইটো এটা সূক্ষ্ম কাম। ইয়াৰ বাবে দূৰদৰ্শিতা, নম্ৰতা, গভীৰ বুজাবুজি আৰু এক নতুন ভৱিষ্যত গঢ়ি তোলাৰ সামৰ্থ্যৰ প্ৰয়োজন। এয়া উপৰুৱাভাৱে কৰিব নোৱাৰি। নিৰ্বাচনী বা ৰাজনৈতিক লাভৰ লক্ষ্যৰে এয়া কৰাটো মাৰাত্মক প্ৰমাণিত হ'ব পাৰে। এই মুহূৰ্তত বিভিন্ন ৰাজনৈতিক মতাদৰ্শই বিভিন্ন ভাৰতীয় পৰিচয়ক কেনেদৰে চায় বুজি পোৱাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ। যদি চৰকাৰ বা ৰাজনৈতিক দলবোৰে হাজাৰ হাজাৰ বছৰধৰি তীব্ৰ সামাজিক প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা বিকশিত হোৱা এই পৰিচয়বোৰ কেৱল নিৰ্বাচনী লাভৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে, এক 'সঁজুলি', এক অস্ত্ৰ, তেনেহলে সময় বা স্থানৰ পৰিৱৰ্তন স্বত্বেও ফলাফল আজি মণিপুৰত আমি যি দেখি আছো তাৰ দৰেই থাকিব।

আৰ এছ এছ আৰু বিজেপিয়ে নিৰ্বাচনী লাভ আৰু ক্ষমতাৰ বাবে অস্ত্ৰ হিচাপে পৰিচয় ব্যৱহাৰ কৰিছে। এই প্ৰৱণতাটো পুনৰ ৰাজ্যিক পৰ্যায়ত প্ৰতিলিপি কৰা হৈছে আৰু ইয়াৰ ফলত বিভিন্ন পৰিচয় গোটৰ মাজৰ সম্পৰ্ক বিষাক্ত হৈ পৰিছে। আৰ এছ এছ-বিজেপিয়ে সদাই বহুসাংস্কৃতিক, বহুত্ববাদী আৰু সামগ্ৰিক ভাৰতীয় জাতীয়তাবাদক সংকীৰ্ণ আৰু সংকুচিত ভাৱে উপস্থাপন কৰিবলৈ চেষ্টা কৰি আহিছে। বিজেপিয়ে, যদিও ভাৰতীয় জাতীয়তাবাদক অস্বীকাৰ কৰি এক প্ৰতিক্ৰিয়াশীল ৰাজনৈতিক দৃষ্টিভংগী কঢ়িয়াই আনিছে, যাক তেওঁলোকে চতুৰতাৰে হিন্দু জাতীয়তাবাদৰ লেবেল দিছে। একে ধৰণৰ প্ৰচেষ্টাৰ আন এটা উৎপাদন হৈছে ইছলামিক জাতীয়তাবাদ। বিজেপি আৰু আৰ এছ এছৰ হিন্দুৰাষ্ট্ৰৰ আলোচনাই প্ৰতিটো পৰিচয়- ধৰ্মীয় হওঁক বা জাতিগত - তেওঁলোকৰ স্থিতি কঠোৰ কৰি তুলিছে আৰু আটাইতকৈ বেয়াৰ বাবে প্ৰস্তুতি কৰিছে। এনে বৃহৎ বৈচিত্ৰ্য থকা আৰু সংস্কৃতি, পৰম্পৰা আৰু আনকি জনসংখ্যাৰ জাতিগত মিশ্ৰণৰ মাজতো অভাৰলেপ থকা এখন দেশত সংঘ পৰিয়ালৰ 'হিন্দু বনাম অ-হিন্দু'ৰ ক'লা আৰু বগা গাঁথনিৰ ফলত সকলো গোটে একেধৰণৰ সৰল ৰেখাৰে অনুকৰণ কৰিছে।

ক্ষমতালৈ অহাৰ পিছত, ২০১৪ চনত বিজেপি-আৰএছশ্বেভে আক্ৰমণাত্মকভাৱে এই পৰীক্ষাটো কাৰ্যকৰী কৰাৰ দিশত কাম কৰিছিল। মণিপুৰত ভিতৰুৱা (মেইটেই) বনাম বাহিৰৰ (কুকি) আলোচনাৰ দ্বাৰা এইটো অধিক বিকশিত হয়। এইটোৱে দেখুৱাই যে মুছলমান বিৰোধী ভাষ্যই সকলো চিনাক্তকৰণ গোটক কামুৰিবলৈ ঘূৰি আহিব কিয়নো ই পৃথিৱীখন চোৱাৰ আৰু সংকীৰ্ণ ৰাজনৈতিক লাভৰ বাবে এনে হ্ৰাসবাদী যুক্তি ব্যৱহাৰ কৰাৰ এক উপায় হৈ পৰে। ভাৰতীয় সমাজৰ প্ৰতিটো সম্প্ৰদায়ৰ বাবে ইয়াৰ সুদূৰপ্ৰসাৰী প্ৰভাৱ থাকিব।

যোৱা কেইবছৰমানত ভাৰতৰ ফেডাৰেল গাঁথনিৰ ওপৰত নিৰন্তৰ আক্ৰমণ চলি আছে। ধৰ্ম, ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ আধাৰত নিৰন্তৰ ৰাজ্যপৃষ্ঠপোষকতা তৰ্ক আৰু আক্ৰমণ আছে। মণিপুৰ ভাৰতৰ ফেডাৰেল গাঁথনিৰ ওপৰত চলি থকা আক্ৰমণৰ প্ৰথম ভুক্তভোগী। গুৰুত্বপূৰ্ণভাৱে 'বন্দে মাতৰম' আৰু 'জন গণ মন' দুয়োটাই পূৱ ভাৰতৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছিল। নৱজাগৰণ পূৱ ভাৰতৰ পৰাই আৰম্ভ হৈছিল আৰু ই আমাৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ মুখ্য কেন্দ্ৰ আছিল। ভাৰতীয় জাতীয়তাবাদৰ জন্ম দিয়া একেই পূৱ ভাৰতে পুনৰ জাতীয়তাবাদক প্ৰত্যাহ্বান জনাইছে। আজি ভাৰতীয় জাতীয়তাবাদ সঁচাকৈয়ে ইয়াৰ আটাইতকৈ কঠিন সংকটৰ সন্মুখীন হৈছে।

Also Read: মঙলদৈত বজৰং দলৰ অস্ত্ৰ চালনাৰ প্ৰশিক্ষণ: অধ্যক্ষসহ দুজনক গ্ৰেপ্তাৰ